Thủy điện 7 – Những bất cập và lợi ích nhóm

Một nghiên cứu từ 2013 (GreenID) đã có nhận định chung về thủy điện là: "Nhìn chung, thủy điện không hề rẻ theo tính toán như hiện nay bởi vì nhiều chi phí môi trường và xã hội liên quan đến dự án thủy điện đã không được ước tính và đầu tư đầy đủ. Chi phí môi trường xã hội bao gồm chi phí cho tái định cư và phục hồi sinh kế, đền bù đầy đủ cho diện tích rừng bị mất và các tác động tiêu cực về đa dạng sinh học trực tiếp và gián tiếp gây ra bởi các dự án, cũng như đảm bảo an toàn đập và giảm thiểu rủi ro. Sự thiếu hụt là do lỗ hổng trong các khuôn khổ pháp lý và những yếu kém trong thực thi pháp luật. Và chính sự thiếu hụt này dẫn đến nguy cơ nghèo đói trong số những người tái định cư, mất rừng tăng lên và xảy ra các tác động tiêu cực về đa dạng sinh học, gây tổn hại đến môi trường và xã hội."

Thủy điện của ta, đặc biệt những thủy điện vừa và nhỏ đang có rất nhiều vấn đề. Cụ thể là 3 vấn đề lớn được nêu dưới đây. Hiện tất cả các đánh giá tác động môi trường đều né tránh những vấn đề này.

1) an toàn đập và quản lý liên hồ chứa. Cái này hàng năm gây lũ. Đặc biệt trong điều kiện biến đổi khí hậu. Không biết các Viện thủy lợi có kiến nghị gì không?

2) Bảo vệ rừng và đa dạng sinh học. Tình trạng phá rừng hiện nay có thể gọi là trên báo động đỏ. Càng làm cho tình trạng lũ ngày cang trầm trọng. Không biết các Viện Sinh thái học có kiến nghị gì không?

3) Giảm nghèo bền vững và phục hồi sinh kế. Người dân địa phương bị ảnh hưởng mất đất đai, rừng, nguồn nước. Nhưng họ chỉ được đền bù một ít tiền, mà hoàn toàn không được chú ý đến phục hồi và phát triển sinh kế. Không có thủy điện nào thực hiện nguyên tắc phục hồi sinh kế “bằng hoặc hơn” so với trước thủy điện. Một điều đáng nói nữa là người dân địa phương là chủ sở hữu tài nguyên, bị mất tài nguyên (đất, nước, rừng) nhưng lại không được hưởng lợi từ thủy điện. Ở các nước phát triển, họ quy định người dân địa phương được hưởng một tỷ lệ cổ phẩn trong nhà máy thủy điện (kiểu như họ đóng cổ phần từ tài nguyên đất, nước, rừng). Nhưng ở VN thì món lợi từ thủy điện chỉ đem lại lợi ích cho một nhóm người (lợi ích nhóm). Cái này thì các chuyên gia xã hội phải có ý kiến.

HN 25/3/2018