Người Tây Nguyên ở đâu?

Đi lên Tây Nguyên, ngồi nghe đồng bảo kể chuyện. Trước đây đất của tao ở kia, ở dưới kia. Nhìn về phía đó, ruộng nương, nhà cửa của người Kinh. Họ từ các tỉnh dưới miền Biển (Quảng nam, Quảng Ngãi, Khánh Hòa…); họ từ những tỉnh phía Bắc (Thanh Hóa, Hòa Bình…).

Sao họ lại ở đất của mày? - Họ mua.

Mua à? - ừ, mua. Đổi lấy con gà, ăn rồi. Đổi lấy cái đèn pin này (cái đen pin Trung Quốc).

Thế đất bán đi rồi thì lấy đất đâu mà ở, mà làm rẫy? – Lại đi vào rừng, phát rừng làm rẫy.

Phá rừng thế thì các con thú trong rừng đi đâu? – Mình lấy “nhà” của voi, voi đi chỗ khác. Nhưng thỉnh thoảng voi về “đòi nhà” đấy.

Thế bây giờ sẽ ở đây luôn hay lại đi? – Khi nào hết cái ăn, lại bán rẫy cho người Kinh, lại đi vào rừng.

“lại đi vào rừng”. Đó là câu nói mà 20 năm rồi tôi không thể nào quên được. Mỗi chuyến đi đến các vùng của đất nước lại có những câu chuyện. Những câu chuyện nó cứ như cái đinh, ghim chặt vào tim mình, không chịu nhả ra.

(Ngày đó tôi đã đứng về phía UNDP đòi quyền lợi cho người Tây Nguyên. Nhưng rồi WB họ thắng, vì họ có tiền. Nhưng sau đó các nhà tài trợ cũng đã có Chính sách cho người bản xứ. Nhưng từ chính sách đến thực tế là cả một quãng đường dài. Hôm nay có rất nhiều người đang đi trên con đường đó. Vì Quyền bình đẳng. Vì Quyền của các dân tộc. Cố gắng lên)

HN 3/10/2015