Sự lớn mạnh của xhds Việt Nam

Nói về sự lớn mạnh của NGO Việt Nam cũng tức là nói về sự lớn mạnh của xhds, của dân chủ ở Việt Nam.

Trước thời kỳ Đổi Mới, việc định ra phương hướng phát triển cho đất nước hoàn toàn chỉ do BCT quyết định. Nói đúng ra là do BCT Việt Nam cùng với BCT của “các nước anh em”.

Sau thời kỳ Đổi Mới, vai trò của “các nước anh em” có đôi chút giảm đi. Đồng thời, vai trò của “những nước tài trợ” ngày càng mạnh lên. Nói xa một chút: Những nước tài trợ khi họ bỏ tiền ra thì tiếng nói của họ có trọng lượng hơn. Lãnh đạo Việt Nam phải nghe họ nhiều hơn. Trong các cuộc họp, hội thảo cấp cao thường xuyên có những cuộc tranh luận giữa các cấp lãnh đạo Việt Nam với phía nhà tài trợ. Phía Việt Nam những năm đầu thì nghe nhiều hơn. Việc nghe nhiều hơn một phần vì lúc đó đói quá, cần tiền; một phần vì thói quen nghe chỉ đạo từ “các nước anh em” rồi. Dần dần, phía Việt Nam cãi nhiều hơn. Việc cãi nhiều hơn là vì một phần phía các nhà tài trợ có sân chơi dân chủ hơn; một phần ít lệ thuộc hơn vào “các nước anh em”; một phần nữa là năng lực cãi tăng lên. Riêng về năng lực cãi thì phải biết ơn các nhà tài trợ. Trong các dự án, phần nâng cao năng lực, hay như Việt Nam gọi là “nâng cao quan trí” rất được đề cao. Quay lại ý chính: Cách thức mà những nước tài trợ dùng để tác động đến chính sách Việt Nam có nhiều điểm khác so với “những nước anh em”. Thay vi đi theo con đường BCT như “các nước anh em”, những nhà tài trợ đi theo những kênh chính như: chương trình kinh tế, chương trình xã hội, phát triển xhds, NGO, chương trình cải cách.

Từ hơn 2 chục năm qua, hàng năm đều có Hội Nghị Những Nhà Tài Trợ họp với chính phủ Việt Nam để định ra chiến lược phát triển đất nước. Từ những chiến lược đó, các nhà tài trợ ngồi chia nhau, nước nào sẽ bỏ tiền vào lĩnh vực nào.

Từ hơn 2 chục năm qua, trong các hội nghị đó, không hề có mặt của xhds Việt Nam. Lần đầu tiên, sau hơn 2 chục năm, năm 2013, đại diện xhds Việt Nam đã có mặt trong thành phần hội nghị.

Ngày xưa, Nguyễn Ái Quốc đã gửi lá thư được coi là quả bom trên hội nghị Véc Xai, khi các nước đế quốc ngồi chia thành quả.  Tất nhiên đó là sự kiện quan trọng, chấn động lịch sử, tuy nhiên, đó chỉ là 1 lá thư. Còn bây giờ, không chỉ là lá thư, không chỉ là kiến nghị, mà là 1 thành viên chính thức trong bàn hội nghị bàn về tương lai đất nước.

Những cố gắng không ngừng nghỉ trong hơn 2 chục năm, với bao hy sinh, vất vả, có cả hy sinh theo nghĩa đen. Nay đã thành hiện thực. Cách đây hơn 2 chục năm, khi các nhà NGO quốc tế mới vào Việt Nam, họ nói rằng cần 20 năm để NGO Việt Nam có thể có tiếng nói, có thể trở thành 1 lực lượng xã hội. Ngày đó tôi chẳng biết xhds là cái gì, chẳng biết NGO là cái gì, và đương nhiên chẳng biết họ nói cái gì. Nhưng con số 20 năm thì tôi nhớ mãi. Tôi cứ nghĩ mãi về cái án 20 năm đó để ước mơ cho Việt Nam, và để cùng tham gia sức mọn cho xhds Việt Nam.